Dagboek Rome 4

Dinsdagavond 22 mei 2012

Met de gordijnen dicht, gehuld in de wol, kijken we een politiesoap op RAI Premium. Het zit vol met Italiaanse clichés : mooie meiden, flirtende mannen die de onschuld zelve zijn. En alles is mooi, en vrolijk, ook als er lijken liggen.

We hadden een gevulde dag, maar het goot, met bakken kwam het uit de hemel. In de bus probeerde een agressieve non ruzie uit te lokken met Jan Willem. Eerst eiste ze dat hij zijn plaats aan haar afstond, wat hij deed, maar toch met enige tegenzin omdat hij zo langzamerhand gewend is dat zijn witte haar hem recht geeft op een zitplaats. Toen zij echter in de gaten had dat wij over haar hoofd heen communiceerden in een taal die zij niet mocht, stond ze weer op. Jan Willem ging weer zitten, waarop ze na een tijdje op hem in ging zitten praten. "Non capisco" hielp niet. Ze was duidelijk op ruzie uit met de vermeende Tedesco. We waren blij dat de medereizigers haar spel doorhadden. Iemand anders bood haar een plaats aan. Toen we gezamenlijk uitstapten kwam ze weer op ons af en toen Sonia zei dat we toch echt Hollanders waren en geen Duitsers, wuifde ze dat woedend weg, allemaal hetzelfde. Het water uit de fonteinen van de piazza Navone spoelde onze ergernis weg over het incident.

Schuilend in een winkeltje kochten we paraplus. Dat hielp een beetje om droog te blijven. Zodoende waren we vanmorgen, na een twee uur durende tocht door een totaal verstopte verkeerschaos, toch nog op tijd in de Villa Farnesina voor de ontvangst. Op Internet hadden we ons van toegangskaarten voorzien voor een rondleiding met concert met het thema "De fresco's van Rafael en de muziek van de Renaissance".

Het was een elitair groepje bij wie we ons mochten aansluiten, we werden rondgeleid door een kunsthistorica, Francesca, genaamd. De villa is door Baldassare Peruzzi, een leerling van Bramante, als buitenverblijf gebouwd in opdracht van de rijke Florentijnse bankier Agostino Chigi en zijn vrouw Francesca. De goede man moet tot over zijn oren verliefd zijn geworden op een meisje van eenvoudige komaf. Hij liet zijn vriend Rafael overkomen om de villa, in de stijl zoals we die ook kennen van de Veneto, nogal strak van lijn, te decoreren. Rafael heeft de ontwerpen gemaakt en het op een paar figuren na, die hij zelf  schilderde, aan zijn leerlingen overgelaten om de fresco's aan te brengen. De kardinaal, later Paus geworden, Alexander Farnese heeft nog even gebruik gemaakt van de villa, vandaar de naam, maar al snel hierna kreeg de villa de status van een bezienswaardigheid, een museum, waarin hooguit een eerbiedwaardig instituut onderdak vond. Vandaar de zo perfecte staat waarin het geheel vijf eeuwen lang bewaard is gebleven, alsof er een stolp is gezet over de liefde van onze bankier voor zijn Francesca.

In de grote galerij, de voormalige loggia, wordt het gewelf, als een voorloper van de Sixtijnse kapel, tot in de kleinste hoeken gevuld met voorstellingen, samen geweven door guirlandes waarin 2000 verschillende planten en vruchten zijn verwerkt. Ja, men was bereisd en onderlegd. De twee hoofdtafelen stellen het huwelijk voor tussen Amor en Psyche. Het eerste tafereel laat het overleg zien op de Olympus  waar de goden deze mesalliance goedkeuren en vervolgens volgt het bruiloftsdiner van goden en gewone stervelingen onder elkaar, net Italië.  Het fresco met de godin Galatea in een salon boven zou van de hand van de meester zelf zijn. (Maar zoals nu, een week na onze terugkeer uit Rome, blijkt, heeft Rafaël wel degelijk zelf getekend aan de ontwerpen. In het Teijlers Museum te Haarlem bezitten ze de echte, de originele tekening van de Amor met de hamer die, op zijn kop, te zien is boven het bruiloftsmaal op bijgaande foto. Klik op de foto om deze te vergroten.)

In de echtelijke slaapkamer is het thema Alexander de Grote gekozen waarin naast de nodige militaire hoogstandjes vooral de erotisch getinte taferelen en mooie weke dames van de slaapkamerschilder Sodoma overheersen. Onze gids mocht het dan gewoon en gebruikelijk vinden, wij hadden het nog nooit zo groots en expliciet meegemaakt. In de salon van de perspectieven heeft Peruzzi een paar indrukwekkende trompe l'oeils geschilderd, tussen de marmeren zuilen waant men in de verte mooie steden en landschappen te zien. Er waren in een aparte zaal ook zeer merkwaardige duistere taferelen van bacchanalen, waarschijnlijk  van Caravaggio, maar deze werden verder niet toegelicht. Het concert, in een klein zijvertrek, bestond uit verschillende werken voor historische fluiten en luit. Licht, intiem, meestal vrolijk, een enkele keer bedroefd, maar daar werd dan ook excuses voor aangeboden. De instrumenten gebruikt in het begin van de zestiende eeuw werden aangewezen op de fresco's: er waren de middeleeuwse instrumenten, dikwijls ontwikkeld uit de Arabische muziekinstrumenten, zoals de luit en de viool, en de instrumenten overgebleven uit de Griekse muziekinvloeden : o.a.  de panfluit en de lier. Onder de gasten bevond zich een Amerikaanse professor gespecialiseerd in oude muziek en hij kon het niet laten nog een en ander toe te lichten. Hij vond het nodig de belangrijke invloed van de Tedesci en de Vlamingen op het Rome van die tijd toe te voegen.

Later vonden we elkaar weer bij een uitstekende lunch op een terras in Trastevere, tegenover de Sta. Maria della Scala. De professor en zijn vrouw waren net in Amsterdam geweest en hij had nog heel veel leuke anekdotes te vertellen. Sonia moest erg lachen om zijn verhaal over het bezoek van de Belgische Prins (nu Koning) Albert van België aan San Francisco, waarbij onze professor door vijf verschillende organisaties werd opgebeld of hij niet iets aan Belgische muziek ten gehore kon brengen op hun feest. Omdat zijn ensemble dit binnenstromende geld zeer goed kon gebruiken heeft hij alle vijf de uitnodigingen aanvaard en hij trad met zijn gezelschap dan ook vijf keer op, maar telkens anders gekostumeerd. De prins zal zich verbaasd hebben afgevraagd waarom San Fransisco zo verslaafd was aan Josquin des Prés, vroege polyphonie en de schalmei. Zijn buren hebben in elk geval wel last gehad van de repetities.

Het bleef gieten. We hebben Trastevere bezocht van afdak naar afdak. De Sta. Maria di Trastevere biedt naast een goed schuilplaats ook fraaie mozaïeken. In een elegante zijkapel werd een doop georganiseerd. Wij raakten de Tiber weer over en troffen toen, tegenover ons parkje van gisteren in de Via Arenula, de meest uitgelezen ijszaak van Europa.  Wat een weelde aan smaken! We beloofden morgen terug te komen om te rest te proeven, maar nu moesten we toch echt afhaken en gaan rusten.